Gezakt voor vmbo: wat nu?

Als je bent gezakt voor je vmbo examens, kun je vanzelfsprekend het hele jaar overdoen en de examens uiteindelijk nogmaals maken. Dit betekent dat je bij je eigen school ingeschreven moet blijven of naar een andere school kunt gaan indien je daar wordt aangenomen. Het is niet mogelijk om een diploma voor bb, kb of gl bij een vavoschool (volwassenenonderwijs) te behalen.

In plaats van het hele examenjaar over te doen nadat je bent gezakt, kun je er ook voor kiezen om alleen voor je onvoldoende vakken opnieuw het examen te maken en zo uiteindelijk je diploma te halen. Hiervoor heb je de deelcertificaten nodig van de vakken die je wel voldoende hebt afgesloten. Je kunt deze certificaten aanvragen bij je school. De deelcertificaten van de overige vakken kun je vervolgens behalen in het volgende schooljaar door het maken van staatsexamens.

Het staatsexamen bestaat uit het college-examen en het centraal examen. Het college-examen bestaat vaak uit een schriftelijk en altijd uit een mondeling deel. De schriftelijke toets wordt in dezelfde periode als de centrale examens afgenomen; het mondelinge examen in de zomer. Het college-examen vervangt in feite de schoolexamens. Je kunt hier meer lezen over het staatsexamen.

Als je de staatsexamens met een voldoende afsluit, krijg je deelcertificaten voor de betreffende vakken. Samen met de deelcertificaten van de vakken die je al voldoende had afgesloten op je middelbare school, kun je deze inwisselen voor een volledig vmbo-diploma. Om te bepalen of je geslaagd bent, gelden dezelfde regels als op een middelbare school. Kijk hier voor de slagingseisen voor vmbo.

Je kunt alleen staatsexamens voor vmbo-bb, vmbo-kb of vmbo-gl doen als je aan alle onderstaande voorwaarden voldoet:

• Je staat ingeschreven bij een mbo-school.
• Je bent eerder gezakt voor het eindexamen vmbo.
• Je hebt een eindcijfer van 6 of hoger behaald voor het beroepsgerichte vak.

Hoe kun je je voorbereiden op en inschrijven voor de staatsexamens?

Je moet je zelfstandig voorbereiden op het staatsexamen voor vmbo-bb, -kb of -gl. Onderwijsinstellingen als de LOI/NHA of vavoscholen bieden hiervoor geen hulp aan. Dit betekent dat je je thuis voorbereid op de staatsexamens, zonder begeleiding.

Je moet je vóór 1 december van het jaar waarin je examen wilt doen aanmelden bij DUO om de staatsexamens te mogen maken. De kosten hiervan waren in het schooljaar 2022-2023:

• € 144,- per vak, bestaande uit een centraal examen en college-examen;
• € 71,- per vak, bestaande uit een college-examen;
• € 720,- voor een volledig examenpakket (alle vakken voor een diploma).

De kosten voor het schooljaar 2024-2025 zullen ter zijnde tijd op de website van DUO te vinden zijn. Bekijk goed wanneer je wat moet inleveren bij DUO om er zeker van te zijn dat je mag meedoen aan het betreffende staatsexamen.

Een entree-opleiding is een halfjaar- tot eenjarige mbo-opleiding die je voorbereidt op de arbeidsmarkt, of klaarstoomt voor een mbo-2 opleiding. Om toegelaten te worden tot een entree-opleiding heb je geen vmbo-diploma nodig. De enige voorwaarden zijn dat je niet voldoet aan de eisen voor een mbo-2, mbo-3 of mbo-4 opleiding, en dat je minstens 16 jaar oud bent. Een entree-opleiding kun je volgen bij een ROC. 

Als je gezakt bent voor je vmbo-tl eindexamens, spreekt het voor zich dat je er voor kunt kiezen om het gehele eindexamenjaar over te doen op je middelbare school. Het kan echter voorkomen dat je bent uitgekeken op je oude school en graag het hele jaar ergens anders wil overdoen. Het vavo of een privéschool bieden dan uitkomst.

Vavo

Het vavo (volwassenenonderwijs) is in principe bedoeld voor 18-plussers die hun diploma nog niet hebben behaald. Maar als ook als je 16 of 17 jaar bent, zijn er mogelijkheden om hier te beginnen, namelijk wanneer je huidige middelbare school je aan het vavo ‘uitbesteedt’ (waarbij je ingeschreven blijft bij je eigen middelbare school). Via het vavo kun je:

• al je vakken overdoen zodat je volgend jaar een goede eindlijst hebt;
• alleen je onvoldoende vakken overdoen en zo je diploma halen (zie ook het kopje 'Deelcertificaten behalen');
• vrijstelling krijgen voor je schoolexamencijfers en je voorbereiden op het centraal examen;
• van profiel of vakkenpakket wisselen;
• overdag of 's avonds of een combinatie hiervan studeren.

De kosten van het vavo worden vastgesteld door de minister en zijn te vinden op de website van DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs). Het hangt van je persoonlijke situatie af wat de kosten zijn:

• Als je 18 jaar of ouder bent en niet meer ingeschreven kunt blijven bij een middelbare school, dan zijn de kosten (schooljaar 2024-2025) voor deelnemers die een voltijd opleiding volgen € 1.419,-. Daarbij komen de kosten voor boeken, waarbij je op een bedrag van ongeveer € 150,- per vak moet rekenen. Dit is exclusief materiaalbijdrage, studieblokbijdrage en examentoeslag. Als je 18 jaar of ouder bent en je een voltijdopleiding in het volwassenenonderwijs volgt, heb je in principe recht op een tegemoetkoming in de studiekosten (Tegemoetkoming Scholieren). Hoe hoog deze is, hangt af van je persoonlijke situatie. Dit kun je uitrekenen met behulp van een rekenprogramma op de website van de DUO.
• Als je 16 jaar of ouder bent en je blijft ingeschreven bij een middelbare school, dan kun je vallen onder de zogenaamde ‘Rutteregeling’. Dit betekent dat je ingeschreven blijft op je oude middelbare school, maar het onderwijs volgt bij het vavo. Je blijft dan voor de betaling van het lesgeld onder de regeling voor het voortgezet onderwijs vallen. De Rutteregeling geldt ook als je ouder bent dan 18 jaar en je onafgebroken bij het voortgezet onderwijs ingeschreven bent geweest (dat wil zeggen dat je nooit voor meer dan drie maanden niet ingeschreven hebt gestaan bij een school). Vraag aan je school of je in aanmerking komt voor deze regeling: ze moeten je namelijk uitbesteden en daar geven ze niet altijd toestemming voor. Je krijgt geen toestemming als de financiële situatie van de school dat niet toelaat: je school moet namelijk de subsidie van de overheid aan het vavo doorgeven en dat willen ze helaas niet altijd doen. Mocht dit het geval zijn, probeer dan met hulp van je ouders een overleg te regelen tussen jouw school en het vavo. Het grote voordeel van de Rutteregeling is dat de kosten voor jou bijzonder laag blijven. Je valt namelijk voor de betaling onder de regeling voor het voortgezet onderwijs, je hebt recht op gratis schoolboeken en betaalt vaak alleen maar inschrijfgeld van de betreffende vavo. Hierbij komen nog wel kosten voor bijvoorbeeld studiematerialen.
• Als je 16 of 17 jaar bent en je bent niet ingeschreven bij een middelbare school, probeer dan zo snel mogelijk een inschrijving te regelen. Sinds het schooljaar 2019-2020 kunnen jongeren van 17 jaar door de gemeente naar het vavo worden doorverwezen als zij niet meer ingeschreven staan op een middelbare school. Dit kan alleen als je in het betreffende studiejaar 18 jaar wordt. Mocht dit niet lukken, of ben je pas 16 jaar, dan kun je alsnog naar het vavo gaan via de zogenaamde ‘particuliere route’, maar dan kunnen de kosten in de duizenden euro’s lopen. Neem contact op met het opleidingsinstituut van je keuze om hierover meer informatie te krijgen.

Privéschool

Er zijn verschillende privéscholen in Nederland die je willen begeleiden bij het alsnog behalen van je diploma, nadat je bent gezakt voor je vmbo-tl examens. Privéscholen zijn scholen die niet worden gesubsidieerd door de overheid, waardoor jij of je ouders volledig opdraaien voor de (hoge) kosten van de opleiding. Hier tegenover staat wel dat je intensievere begeleiding krijgt, doordat je bijvoorbeeld in kleinere klassen les krijgt en het maken van huiswerk verplicht is. Hieronder volgen enkele van deze scholen om een beeld te geven van de mogelijkheden:

• Het Luzac is een privéschool die bestaat uit meerdere afdelingen. Luzac College is de afdeling die onder meer is opgezet voor leerlingen die gezakt zijn voor het eindexamen. Op het Luzac College zitten leerlingen die graag het diploma willen halen, maar zijn uitgekeken op hun oude school. Op het Luzac College kun je ervoor kiezen om alleen die vakken te doen waarvoor je een onvoldoende hebt gehaald, of om het hele examenjaar over te doen. Meer informatie over de mogelijkheid om slechts enkele vakken te volgen vindt je hieronder terug (onder 'Deelcertificaten behalen'). Het hele examenjaar opnieuw volgen betekent dat je alle vakken gaat volgen. Een jaar in de bovenbouw van Luzac is mogelijk vanaf €28.050,- voor de mavo. Het Luzac heeft op vele plaatsen vestigingen.
• Het Winford College is net als het Luzac College een school waar sprake is van intensieve begeleiding en waar je verder kunt gaan in een nieuwe omgeving. Het tarief voor een volledig pakket bedroeg in het schooljaar 2022-2023 € 28.400,-. Voor het actuele tarief verwijzen we je graag naar de website van het Winford College. Het Winford College heeft vestigingen in Amsterdam, Apeldoorn, Arnhem, Breda, Den Haag, Leiden, Rotterdam en Utrecht.

In plaats van het hele examenjaar over te doen nadat je bent gezakt, kun je er ook voor kiezen om alleen voor je onvoldoende vakken opnieuw het examen te maken en zo uiteindelijk je diploma te halen. Hiervoor heb je de deelcertificaten nodig van de vakken die je wel voldoende hebt afgesloten. Je kunt deze certificaten aanvragen bij je school. De deelcertificaten van de overige vakken kun je vervolgens behalen in het volgende schooljaar door het maken van staatsexamens of deeleindexamens.

• Het staatsexamen bestaat uit het college-examen en het centraal examen. Het college-examen bestaat vaak uit een schriftelijk en altijd uit een mondeling deel. De schriftelijke toets wordt in dezelfde periode als de centrale examens afgenomen; het mondelinge examen in de zomer. Het college-examen vervangt in feite de schoolexamens. Je kunt hier meer lezen over het staatsexamen. Voorbereiden op het staatsexamen kan: 
  • helemaal zelfstandig;
  • met behulp van een onderwijsinstelling als LOI of NHA, of een privéschool.
• Bij het deeleindexamen ontvang je intensievere begeleiding voor het behalen van de deelcertificaten voor de vakken die je onvoldoende hebt afgesloten. Je maakt dan schoolexamens en het centraal examen en dus geen staatsexamens. Dit kan bij:
  • het vavo;
  • sommige privéscholen.

Zelfstandig voorbereiden op het staatsexamen

​​​​Om een staatsexamen te mogen maken, moest je je in voorgaande jaren inschrijven bij DUO tussen half oktober en 31 december voorafgaand aan het jaar waarin je examen wilt doen. Voor aanvullende informatie over de uiterlijke inschrijfdatum verwijzen we je graag naar de website van DUO. Bekijk goed op de website wanneer je wat moet inleveren bij DUO om er zeker van te zijn dat je mee mag doen aan het betreffende staatsexamen. Wees je ervan bewust dat je zonder diploma leerplichtig bent tot je achttiende. Dat betekent dat je niet zomaar kunt stoppen met school als je jonger bent dan achttien, ook niet als je van plan bent om staatsexamen te doen. 

De kosten van een staatsexamen bedroegen in het schooljaar 2023-2024:

• € 144,- per vak, bestaande uit een centraal examen en college-examen;
• € 71,- per vak, bestaande uit een college-examen;
• € 720,- voor een volledig examenpakket (alle vakken voor een diploma).

Voor de kosten voor het schooljaar 2024-2025 verwijzen we je graag naar DUO.

Als je een staatsexamen met een voldoende afsluit, krijg je een deelcertificaat voor het betreffende vak. Samen met de deelcertificaten van de vakken die je al voldoende had afgesloten op je middelbare school, kun je deze inwisselen voor een volledig havo- of vwo-diploma zodra je alle vakken hebt gehaald. Om te bepalen of je geslaagd bent, gelden dezelfde eisen als op een middelbare school.

Bekijk goed op de website wanneer je wat moet inleveren bij de DUO om er zeker van te zijn dat je mag meedoen aan het betreffende staatsexamen. Afhankelijk van je persoonlijke omstandigheden kan het zowel een voor- als nadeel zijn om alles zelfstandig te moeten doen.

Voorbereiding op staatsexamens met begeleiding

Als je liever begeleiding hebt van een onderwijsinstelling bij de voorbereiding op de staatsexamens, kun je er ook voor kiezen om je in te schrijven bij een instelling als de LOI of de NHA of een privéschool.

• LOI/NHA: bij een onderwijsinstelling als de LOI of de NHA bestudeer je zelfstandig thuis de examenstof, maar kunt wel via internet of per post contact hebben met docenten. Je inschrijving voor de staatsexamens moet je zelf regelen. Meer informatie over het aanmelden voor de staatsexamens vind je hierboven.
  • Deze manier van het halen van deelcertificaten heeft als voordeel dat je wel wat begeleiding krijgt, maar toch zelf je tijd kunt indelen. Bedenk echter wel dat er een hoge mate van zelfstandigheid, doorzettingsvermogen en verantwoordelijkheidsgevoel is vereist. Daarnaast heb je weinig persoonlijk contact met mensen die hetzelfde willen bereiken als jij, terwijl dit juist motiverend kan werken.
  • De kosten voor de LOI zijn € 52,- per maand per vak dat je volgt, hierbij zit al het materiaal inbegrepen, maar dit is exclusief de eenmalige inschrijvingskosten van € 35,-. Bij de NHA verschillen de kosten per vak. Bij beide komen de kosten voor de staatsexamens bovenop het lesgeld (zie hierboven onder 'Zelfstandig voorbereiden op het staatsexamen').
• Privéschool: bij veel privéscholen kun je ook begeleiding krijgen bij de voorbereiding op de staatsexamens. Je volgt dan klassikale lessen voor het betreffende vak. De kosten hiervoor verschillen per school, maar zijn vaak erg hoog. Hiertegenover staat intensievere begeleiding.

Deeleindexamens maken bij het vavo

Als je intensievere begeleiding wilt bij het behalen van de deelcertificaten kun je bij het vavo een deeltijdopleiding volgen voor de vakken die je onvoldoende hebt afgesloten. Bij het vavo maak je schoolexamens en het centraal examen, en dus geen staatsexamens. Je kunt de lessen 's avonds of overdag volgen.

De kosten van deeltijd vavo zijn afhankelijk van je persoonlijke situatie:

• Als je niet staat ingeschreven bij een middelbare school, verschillen de kosten per aanbieder. Onder bepaalde voorwaarden kun je in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van de overheid: zie hiervoor de website van DUO.
  • Bij VAVO Rijnmond College geldt bijvoorbeeld het volgende: voor schooljaar 2023-2024 bedraagt het cursusgeld € 20,72 per lesuur per cursusjaar. Daarbij komen de kosten voor studieboeken. Ter zijner tijd kun je de kosten van het schooljaar 2024-2025 hier vinden. 
  • Voor ROC Horizon College geldt bijvoorbeeld dat de kosten € 38,40 per lesuur op jaarbasis bedragen (voor schooljaar 2024-2025). Let op: De kosten kunnen verschillen, afhankelijk van je leeftijd. Voor de exacte kosten kun je het beste de website van het ROC Horizon College raadplegen.
  • Voor het VAVO Lyceum van ROC Midden Nederland geldt dat je € 38,40 betaalt voor ieder lesuur dat je per week volgt. Meestal volg je per vak 4 lesuren per week. 
• Als je 16 jaar of ouder bent én ingeschreven kunt blijven bij een middelbare school, dan kun je vallen onder de zogenaamde ‘Rutte-regeling’. Voor meer informatie over deze regeling kun je hierboven kijken bij het kopje 'Vavo' van 'Het hele jaar overdoen'.

Deeleindexamens maken bij een privéschool

Er zijn verschillende privéscholen in Nederland die je willen begeleiden bij het alsnog halen van je examen nadat je bent gezakt voor je eindexamen vmbo-tl. Privéscholen zijn scholen die niet worden gesubsidieerd door de overheid, waardoor jij of je ouder(s)/verzorger(s) de volledige (hoge) kosten van de opleiding moeten betalen. Hier tegenover staat intensievere begeleiding, door bijvoorbeeld kleinere klassen en het verplicht maken van huiswerk op school.

De meeste privéscholen mogen zelf geen examens afnemen en bereiden je voor op het maken van staatsexamens. Enkele privéscholen hebben wel de bevoegdheid om zelf het examen af te nemen. Hier maak je het schoolexamen en het centraal examen, net als op reguliere middelbare scholen. Hieronder volgen enkele van deze scholen om een beeld te geven van de mogelijkheden:

• Het Luzac is een privéschool die bestaat uit meerdere afdelingen. Het Luzac College is de afdeling die onder meer is opgezet voor leerlingen die gezakt zijn voor het eindexamen. Op het Luzac College kun je ervoor kiezen om alleen die vakken te doen waarvoor je een onvoldoende hebt gehaald. De kosten voor de eindexamenvakken bedragen minimaal (schooljaar 2024-2025) € 4.441,- per eindexamenvak. Het Luzac heeft op vele plaatsen vestigingen.
• Het Winford College is net als het Luzac College een privéschool die de mogelijkheid biedt om met behulp van deelexamens/deelcertificaten de vakken over te doen die je onvoldoende hebt afgesloten. Het tarief per eindexamenvak is was in het schooljaar 2022-2023 € 3.950,-. Voor de kosten voor het jaar 2024-2025 kun je contact opnemen met het Winford College. Het Winford College heeft vestigingen in Amsterdam, Apeldoorn, Arnhem, Breda, Den Haag, Leiden, Rotterdam en Utrecht.

Ben je gezakt voor de theoretische of gemengde leerweg van het vmbo, maar wil je graag beginnen met een mbo-opleiding? In sommige gevallen is dit mogelijk. Bijvoorbeeld bij het VAVO Rijnmond College dat  een mogelijkheid biedt voor vmbo-tl leerlingen die nog één of twee vakken over moeten doen. Een dergelijk traject biedt je de mogelijkheid om ’s avonds alsnog je vmbo-diploma te behalen en overdag te starten met een mbo-opleiding. Houd er rekening mee dat dit een flinke studielast oplevert.

Als je op 1 augustus jonger bent dan 18 jaar, betaal je geen lesgeld voor de mbo-opleiding en geen lesgeld voor de vavo-opleiding om je vmbo-diploma te halen. Als je op 1 augustus ouder bent dan 18 jaar, betaal je voor de mbo-opleiding hetzelfde lesgeld als de reguliere studenten (€1.419,- in het schooljaar 2024-2025). Voor het VAVO betaal je per lesuur. Dat zal bij twee vakken uitkomen op ongeveer € 180,-. Naast kosten voor lesgeld zijn er nog kosten voor studiematerialen. Dit is afhankelijk van de gekozen mbo- en vavo-opleiding.